روز شمار بیداری اسلامی ( 1 بهمن )

منبع : نصر تی وی

دانلود

بیداری اسلامی در ایران

در این پست ضمن مرور تاریخچه بیداری اسلامی در ایران از وایل شکل گیری آن در دوره قاجار تا پیروزی انقلاب اسلامی ، آثار پیروزی انقلاب اسلامی و رهبری امام خمینی (ره) بر روند بیداری اسلامی در کشور های اسلامی برسی میشود.

بیداری اسلام در دوره قاجاریه

همزمان با دهه های آغازین حکومت قاجاریه در ایران ، تحولاتی رخ داد که موجب شکل گیری بیداری اسلامی در ایرن شد. در این زمان کشور ما به یکی از کانون های رقابت قدرت های استعماری تبدیل شد و با توجه به ضعف های ساختاری حکومت ایران ، مناسبات کشور ما با آن کشورها به استقرار روابط سیاسی و اقتصادی نابرابر در نتیجه ، تحمیل قراردادهای استعماری و جدایی بخش هایی از قلمرو ایران در شرق و شمال غربی شد. در نتیجه جنگ های ایران و روسیه بخش های وسیعی از قلمرو ایران به تصرف روس ها در آمد و دو عهدنامه گلستان و ترکمنچای بر دولت و مردم ایران تحمیل شد. اقتصاد ایران نیز از سنتی ولی خودکفا بود ، در رقابت با اقتصاد سرمایه دارای غرب و همچنین گنجاندن بندی در معاهده ترکمنچای به شدت آسیب دید و به تدریج به اقتصاد وابسته تبدیل شد.

علل ناکامی حرکت های بیداری اسلامی در گذشته

1- خود باختگی در برابر توسعه فنی ، علمی و مادی تمدن غرب ؛

2- تسلط تحصیل کردگن در جوامع غربی و شرقی در امور مدیریتی ، فرهنگی و علمی جوامع اسلامی ؛

3- استیلای نظامی غرب و شرق از طریق تهدید ، اشغال یا کودتا و ایجاد حکومت های دست نشانده و وابسته ؛

4- غلبه روحیه یاس و ناامیدی بر افکار عمومی مسلمانان و از میان رفتن اعتماد به نفس آنها در امکان ایجاد تغییر و تحول بنیادین؛

5- ایجاد و غلبه روحیه سازش  با حکومت های جائر در میان مسلمانان ؛

6- رسوخ و نفوذ تفکرات مادی و مکاتب سرمایه داری غرب و کمونیستی شرق در جوامع اسلامی؛

7- نبود رهبران قوی ، آگاه و مردمی که بتوانند در آحاد جامعه وحدت و انسجام به وجود بیاورند.

منابع :

کتاب سه موج بیداری اسلامی و توجه به اسلام پس از انقلاب اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری

بیداری اسلامی در عثمانی و ترکیه

بخش مهمی از جریان بیداری اسلامی در عثمانی در واکنش به ورود اواج غرب گرایی به آن امپراتوری شکل گرفت که در قالب اصلاحات به مرجله اجرا در آمد. بخش دیگری از بیداری اسلامی نیز به دلیل محدودیت های ایجاد شده در حوزه نفوذ علما و نیروهای مذهبی پدید آمد. واکنش های احیاگرانه اسلامی غالبا از سوی پیروان طریقت ها ، علما و طلاب علوم دینی بود. دوره غربگرایی انفعالی در عثمانی ، به عصر تنظیمات معروف است. در عصر تنظیمات و سایر دوره های اصلاحات ، گام های مهمی در غربی سازی نظام اداری و سیاسی ، پذیرش نهادهای مدنی غرب ، عرفی کردن نظام حقوقی و قضایی صورت گرفت که موجب ضعف نهادها و نظم آموزش دینی شد. متقابلاً ، واکنش های قابل توجهی از سوی علما و نیروهای مذهبی علیه این جریان شکل گرفت که می توان به موارد زیر اشاره کرد :

بیداری اسلامی در شبه قاره هند

بیداری اسلامی در شبه قاره هند ارتباط مستقیمی با ورود استعمارگران به هند و سلطه آنان بر این سرزمین دارد. در یک تقسیم بندی کلی ، جریان بیداری اسلامی و جنبش های مسلمان هند را میتوان در سه دوره به شرح زیر بررسی کرد :

الف ) جنبش های مسلمان پیش از 1236 ش/1857 م. در این دوره دو حرکت اسلامی وجود داشت :

1- جنبش های حاکمان و امیران مسلمان مانند سراج الدوله ، حیدرعلی و تیپوسلطان. این جنبش ها غالباً از طریق مبارزه سیاسی و نظامی اهداف خود را دنبال می کرد.

2- حرکت های متاثر از اندیشه های شاه ولی الله دهلوی. آنها مبارزه را از دگرگونی فکری مسلمانان میدانستند و در برخی موارد به مبارزه مسلحانه ، برای احیای شکوه از دست رفته مسلمانان هند نتعقد بودند.

بیداری اسلامی در جهان عرب

سر آغاز بیداری اسلامی در جان عربی به تحولاتی بر میگردد که کشور های عربی از راه های گوناگون با فرهنگ و تمدن غربی و نظام سیاسی غرب آشنا شدند و در مقایسه خود با غربی ها به عمق عقب ماندگی خود پی بردند. متفکران و اندیشمندان مسلمان عرب ، یکی از راه های رفع عقب ماندگی را در بازگشت به اسلام اصیل و راستین میدانستند. در مجموع ، اندیشمندان عرب در دو قرن گذشته از نظر گرایش فکری به چهرگروه تقسیم می شوند :

الف ) تمدن گرایان عرب گرا : اندیشمندان متعلق به این گرایش ، از جمله طهطاوی و خیر الدین تونسی ، تمدن اروپایی را زاییده تمدن اسلامی میدانستند و اخذ تمدن غرب را را احیای اندیشه اسلامی و پیشرفت مسلمانان میدانستند.

پیشینه بیداری اسلامی در جهان اسلام

در این پست با تعریف بیداری اسلامی ، علل و زمینه های شکل گیری و گسترده جغرافیایی آن در جهان اسلام آشنا می شوید.

تعریف بیداری اسلامی

 

بیداری از نظر لغوی به معنی هوشیاری و برخورد فرد از آگاهی است. بیداری اسلامی ، به معنای حالت برانگیختگی و آگاهی در امت اسلامی ، تجدید حیات اسلام در کالبد فرد و جامعه ، دعوت مجدد به اسلام ، احیای ارزش های اسلامی و بازگشت به خویشتن اسلامی است.

اهداف بیداری اسلامی

 

 

عمده ترین هدف بیداری اسلامی بازگرداندن دین به عرصه زندگی فردی و اجتماعی است. هدف هایی غایی و متعالی آن ، ساختن تمدن جدید اسلامی و در نهایت یک تمدن اسلامی با گسترده جهانی است که در آن عقلانیت با معنویت ، قدرت با خلاق ، دانش با ارزش و علم با عمل جمع شود.